تفکر سیستمی در برابر فساد سیستمی

تفکر سیستمی در برابر فساد سیستمی


محمد امین زکی زاده- حسابدار رسمی و عضو هیات علمی دانشگاه

پرده برداری از مفاسد اقتصادی ابعاد تازه ای به خود گرفته است،تا جایی که تکرارارقام نجومی نظیر۳۰۰۰، و۱۲۰۰۰ میلیارد تومان در رسانه ها منجر به نوعی انفعال در بین عامه مردم نسبت به عمق فجایع شده است و طبق معمول دست مایه ای برای طنازان و لطیفه گویان !  این درحالی است که شاید موارد بررسی ویا کشف نشده بسیار مهم تر از موارد مطروحه باشد.


احتمالا بزرگترین پرسشی که در پس اذهان بوجود می آید آن است که چرا با وجود نهادهای متعدد نظارتی، بازرسی، حسابرسی، واطلاعاتی و قضایی بازهم شاهد چنین مسایلی هستیم.

از جمله نهاد ها  و ابزار های نظارتی می توان به سازمان بازرسی کل کشور، دیوان محاسبات،کمیسیون اصل ۹۰، سازمان حسابرسی، جامعه حسابداران رسمی ایران و نظایر آن اشاره کرد.به بیانی ساده تر می توان گفت که هزاران نفر ساعت و میلیاردها ریال سرمایه صرف جلوگیری ویا کشف مفاسد اقتصادی واداری می شود در حالیکه بنظر می آید این دستگاه ها نتوانسته اند بگونه ای اثربخش وظایف ذاتی خود را در این زمینه انجام دهند.

فقدان استقلال واقعی اغلب دستگاه های نظارتی، عدم افشاء اسامی و کنار گذاشتن افراد فاسد بطور هماهنگ، عدم برخورد با پدرخوانده ها ومصونیت آنها، و نظایر آن می تواند از جمله علل رشد مفاسد اقتصادی باشد. اما با نگاهی به مفاسد کشف شده در سنوات اخیر می توان به شکل گیری سیستمی آنها پی برد.از نشانه های فساد سیستمی می توان به کثرت افراد فاسد، وسعت مفاسد، عمق فساد، آلودگی دستگاه های مبارزه با مفاسد به فساد، و مصونیت برخی از نهاد ها و افراد اشاره نمود.بدیهی است مبارزه با مفاسد سیستمی، دشوارتر از نمونه های دیگر آن است.بی تردید فقدان تفکر سیستمی در مبارزه با مفاسدی از این دست می تواند ضایعات جبران ناپذیری را برای اقتصاد و اعتماد عمومی به همراه داشته باشد.تفکر سیستمی با برقراری تعامل مناسب بین مجموعه های مبارزه کننده با مفاسد، موجب هم افزایی و افزایش کارایی و اثربخشی آنها خواهد شد.در چنین تفکری مسایل امروز ناشی از راه حل های دیروز است،بنابراین عدم توجه به ریشه های یک مشکل وتنها دیدن آن، می تواند مسئله جدیدی بیافریند.همچنین در تفکر سیستمی راه حل ها ورفتار های مقطعی نتایج بدی بدنبال دارند و راه حل های ساده انگارانه راه به جایی نمی برند.

در پایان باید اذعان کرد که اگر بپذیریم که هر سیستم پیچیده ای دارای ویژگی هایی نظیر خود کفایی، هدفمندی، برخورداری از برنامه، برنامه ریزی مجدد، قدرت پیش بینی کنندگی، قدرت تغییر محیط، بازسازی، و سازماندهی مجدد می باشد باید قبول کنیم که سیستم مبارزه کننده نیز باید به طریق اولی ویژگی های فوق را در خود داشته باشد و شاید مهم ترین ابزار ایجاد چنین خصوصیاتی وجود تفکر سیستمی است.

منبع:جهان اقتصاد